Lederhosen zijn voor elke liefhebber van Oostenrijk een bekend fenomeen, maar waarom dragen Oostenrijkers eigenlijk lederhosen? Hoe is deze traditie ontstaan? De leren driekwartbroeken kom je overal in het land tegen, van de gastheer in het hotel tot de boer op het land. In veel dorpen en steden vind je winkels waar je de traditionele Oostenrijkse klederdracht kunt kopen. Wij Nederlanders hebben de klompen, de Schotten de rokken en de Oostenrijkers de lederhosen (en natuurlijk de dirndl’s). Maar, wat is de geschiedenis van de lederhosen en wanneer dragen Oostenrijkers deze leren broek?
De historie van de lederhosen gaat al heel ver terug. De beroemde gletsjermummie Ötzi droeg namelijk al een soort van leren beenkappen, vergelijkbaar met de broeken van de Indianen, toen hij gevonden werd. In de tijd van de aristocratische heerschappij was het dragen van broeken, gemaakt van de huid van hert, gems of ree, een voorrecht voor de hogere klassen. Het ‘gewone volk’ droeg toen broeken van geiten-, schapen- of varkensleer. Voor boeren was het goede stevige werkkleding, die gemakkelijk schoon kon worden gemaakt.
Niet alleen verschilde het leer van de verschillende sociale klassen, ook het model van de lederhosen was anders. Tot de 15e eeuw droegen de boeren leren beenwarmers en maakten deze vast aan een soort van normale broek. De heren van stand daarentegen droegen weelderige bolvormige korte broeken, waarbij het schaamkapsel (het ‘flapje’ voor op de lederhosen) diende als sexappeal en verpakking van het mannelijke geslacht. Aan de broek kon je dus duidelijk zien of iemand rijk of arm was.
Echter de lederhosen zoals wij die vandaag de dag kennen, ontstond pas rond 1800. Het was de tijd van de romantiek en volkspoëzie, zoals de sprookjes van Grimm, de Alpen werden ontdekt en er was interesse in het leven van de boeren. De Habsburgers van Oostenrijk-Hongarije en de Wittelbachs uit Beieren steunden deze beweging om het nationale sentiment aan te wakkeren. De lederhosen werd een nieuw leven ingeblazen en verenigingen voor plaatselijk erfgoed versierden de leren broeken met stiksels en ornamenten.
Toen het Alpentoerisme, met name na de Eerste Wereldoorlog, sterk opkwam, was de lederhosen populair onder de zomergasten. Iedereen wilde in een zogenaamde ‘Sepplhose’ rondlopen. Het is geen toeval dat regio’s zoals het Salzkammergut van de Habsburgers, het Miesbachdistrict van de Wittelsbachdynastie of Salzburg, het centrum van de roemruchte festivalverenigingen, nog steeds kerngebieden van Dirndl en Lederhosen zijn. Tegenwoordig trekt het publiek uit Wenen, München en de rest van de wereld naar deze streken om zich te vergapen aan de klederdracht van de plaatselijke bevolking.
Wanneer je de lederhosen van dichtbij bekijkt en let op de details, dan kun je daar veel informatie uithalen. Zo herken je iemand uit Beieren vaak aan dik groen borduurwerk van vlas, terwijl de Oostenrijker zijn lederhosen versiert met wat meer ingetogen borduurwerk in reliëf. In de gebieden van de Donau en de Inn en in de streek van Salzburg wordt het achterstuk genaaid met een plaatnaad, ook wel aarsnaad genoemd, en ook versierd met prachtig reliëfborduurwerk. Deze naad is waarschijnlijk gemaakt voor de mensen te paard, want pas in het zadel komen de functie en de versiering van de plaatnaad goed tot hun recht. En zo zijn er nog veel meer details waar je op kunt letten als je goed naar de lederhosen kijkt.
Lijkt het je leuk om een lederhosen te dragen? Dan kun je in veel dorpen en steden in Oostenrijk en Zuid-Duitsland terecht bij een van de traditionele winkels. Let er met name op dat je de broek niet te groot koopt, aangezien het leer nog uitrekt. Ga ervan uit dat het leer bij de heup zo’n 2-3 centimeter rekt en bij de bovenbenen 3-5 cm. Een goede test is gaan zitten met de broek aan. Als dit kan, maar je voelt nog wel druk om je middel, dan zit de lederhosen goed!
Het makkelijke aan de lederhosen is dat het volgens traditie een broek is die in principe altijd gedragen kan worden. Wanneer je in Oostenrijk of in Duitsland bent, zul je de lederhosen regelmatig tegenkomen. Vooral tijdens feesten (Oktoberfest natuurlijk!), belangrijke gelegenheden en in horecagelegenheden is het nog steeds een veel gedragen kledingstuk. Dus schaam je vooral niet en draag de lederhosen wanneer jij wilt!
Miranda is dol op de Alpen en is hier ook regelmatig te vinden. Zowel in de zomer als in de winter. De perfecte vakantie bestaat voor haar uit bergen, water, actie, relaxen, een goed boek en heerlijk eten. Haar avonturen op het water, de mountainbike, de motor of te voet deelt ze in haar blogs.
