De markering van wandelpaden is onmisbaar voor iedere fanatieke wandelaar. Het wijst je de weg en zorgt dat je niet verdwaalt. Als je in Nederland wel eens een rondje wandelt ben je gewend aan de paaltjeswandelingen. Houten paaltjes waarvan de kop geverfd is in verschillende kleuren. Bij langere stukken kom je vaak een wit-rode, een geel-rode en zelfs een geel-blauwe markering tegen. Maar hoe vind je in de bergen eigenlijk de weg als wandelaar? In dit blog de uitleg van markeringen in de verschillende Alpenlanden.
In alle Alpenlanden is de wegmarkering van wandelpaden een combinatie van wegwijzers met markeringen daartussen. De wegwijzers, gemonteerd op palen, staan over het algemeen op kruisingen waar een keuze gemaakt moet worden tussen de verschillende wandelpaden. Tussen de wegwijzers zijn markeringen aangebracht. Meestal is dit een verfpatroon op bomen, grote stenen of andere objecten. Om de weg te vinden kun je verder nog uitkijken naar steenmannetjes of naar sporen van eerdere wandelaars ter oriëntering.
Wandelpaden moeten onderhouden worden. Het probleem is natuurlijk dat palen kunnen omvallen, bomen worden gekapt en de verf slijt. Om te zorgen dat de wandelpaden toch goed te herkennen zijn, moet de markeringen continu onderhouden worden. Wie onderhoudt die wandelpaden eigenlijk? De lokale wandelpaden worden in Oostenrijk regelmatig nagelopen en verbeterd door de dorpsbewoners, zoals bijvoorbeeld de vrijwillige brandweer. De wegen en paden in de bergen worden bijgehouden door de VVV of de Alpenverenigingen. Soms kom je wel eens zo iemand tegen, die wandelt met een kwast en een emmertje verf.
Verschillende kleuren markeringen duiden vaak op verschillen moeilijkheidsgraden van een pad. Om die markeringen te begrijpen, zal je eerst moeten weten welke verschillende niveaus er zijn. Daar wordt het lastig. Elk land hanteert namelijk zijn eigen standaard. De markering langs de paden wordt over het algemeen in drie graden aangegeven: makkelijk, gemiddeld en zwaar. Makkelijk zijn altijd goed gemarkeerde paden, zonder grote stijgingen en zonder valgevaar. Gemiddeld is verreweg de grootste categorie; gemarkeerd, maar soms ook niet, over paden en wegen, maar ook ongebaand terrein. Zware routes zijn vaak alpine routes, zelden gemarkeerd en niet gemakkelijk te vinden. Bij zware tochten is ervaring een vereiste en vaak ook nog extra materiaal als pickels, stijgijzers en touw. Heb je deze ervaring niet? Zorg dan vooral dat je deze routes vermijdt.
Op de wegwijzers zijn geen afstanden aangegeven, maar een tijdsaanduiding, zodat je kunt inschatten hoe lang je over traject gaat doen. De aangegeven looptijd is altijd exclusief pauzes en haalbaar voor redelijk ervaren bergwandelaars. Wandeltijden op bordjes blijven echter een indicatie, want de tijd is altijd afhankelijk van de conditie en ervaring van de wandelaar, maar ook van de omstandigheden van de dag (zoals glibberige stenen bij regen en de weg zoeken bij slecht zicht).
In Frankrijk is de aanduiding van wandelwegen tamelijk eenduidig. Er is een onderscheid tussen GR (Grande Randonnee of Lange AfstandsWandeling), een GR de Pays (een regionale route) en een lokale route. Een GR heeft een wit-rode markering: liggende streepjes, boven wit, onder rood. Als de richting wijzigt, staat er een pijl bij. Als je een bepaald pad niet in moet, staat er een streep door of is er een wit-rood kruis. De GR de Pays heeft exact dezelfde aanduiding, maar dan met geel-rood. De lokale aanduiding is alleen in geel. De Vogezen zijn de enige streek in Frankrijk die hier wezenlijk van afwijkt. Daar vind je kruizen, rondjes, ruiten of rechthoeken in blauw, rood, geel of groen op een wit vlak.
In Zwitserland zijn de markeringen geel (normale wandelwegen), bruin voor themawandelwegen, wit-rood-wit voor bergpaden en wit-blauw-wit voor alpine routes. De borden zijn geheel geel of, bij de bergpaden, geel met de pijl in wit-rood-wit. Onderweg kom je kleine, ruiten, gele bordjes met een wandelaar tegen. Voor de bergpaden zijn er onderweg geschilderde markeringen aangebracht in wit-rood-wit. De alpine routes hebben blauwe bordjes, met een wit-blauw-witte punt. Onderweg zul je geschilderde wit-blauw-wit tekens tegenkomen of niets, alpine routes zul je vaak zelf, in het terrein, moeten zoeken.
Van oudsher is de aanduiding van Duitse wandelpaden nogal divers. De route wordt met een logo, cijfer en/of letter aangeduid, vaak wit op een zwarte ondergrond. De X is in Duitsland vaak een langeafstandsroute (een wit Andreaskruis). Een regionale route herken je aan de R en een lokaal wandelpad aan de A. Zowel de X, R als A worden aangevuld met een cijfer of een logo. Specifieke routes kunnen een eigen aanduiding hebben, zoals de H staat voor de Hermannsweg. Deze markeringen zijn terug te vinden op de wandelkaarten. Witte en gele wegwijzers die hiertussen staan geven geen routes aan, maar bestemmingen. Je kunt hiermee je positie op de kaart bepalen.
Duitsland en Oostenrijk zoeken samen naar een eenduidiger markering in de bergen. De twee Alpenverenigingen hebben het AV-Bergwegekonzept ontwikkelt. Deze moderne wegwijzerbordjes zijn geel, al kom je nog veel witte of houten borden tegen. Door gekleurde stippen op deze borden wordt de moeilijkheid aangegeven van het pad. Blauw voor makkelijk, rood voor gemiddeld en zwart voor zwaar. Alle tussenmarkeringen op bomen, stenen enzovoort, worden aangegeven met de Oostenrijkse vlag, twee rode horizontale strepen met een witte streep ertussen. Dit is onafhankelijk van de moeilijkheidsgraad.
In Tirol, Salzburg en Vorarlberg worden helaas nog afwijkende systemen gebruikt. In Tirol is de onderverdeling: wandelpaden in geel, rode bergpaden met enige ervaring, zwarte bergpaden voor veel ervaring. Daarnaast is er een extra categorie voor experts toegevoegd, de alpine routes. De manier waarop de markeringen worden geschilderd is ook net even anders. In Tirol vind je op de rotsen vaak een geel vlak (grote cirkel) met een witte, rode, of zwarte cirkel daarin, afhankelijk van de moeilijkheid. Alpine routes worden aangeduid met de tekst alpine route.
In Italië vind je ook overwegend rood-witte markering, maar soms zijn dat ook gele of wit/blauw/witte strepen. Helaas zijn er in Italië nog een flink aantal gebieden waar een andere logica wordt aangehouden, zoals bijvoorbeeld in Ligurië waar je rode kruisjes of rondjes aantreft. Alleen niet als het pad niet langs de zee loopt, dan zijn ze geel... En in het Valle d'Aosta staan dan weer overwegend gele markeringen, zowel op de borden als de stenen. Naast een pijl voor de juiste route vind je vaak ook het wegnummer. Nog een waarschuwing voor Italië: kleurmarkeringen op bomen hebben vaak niets met de wandelpaden te maken, ze geven slechts de grenzen van bospercelen aan. Je zal niet de eerste zijn die hierdoor verdwaald.
Is het in de Alpenlanden al een weerwar aan markeringen, kom je buiten de Alpen dan heeft elk land, elke regio of elk dorp ook nog eens zijn eigen methodiek toegepast. Mijn favoriet is de markering van de DNT, de Noorse Wandelbond, zij geven alle routes aan met een rode T.
Joanne is dol op de bergen. Als er pieken opduiken aan de horizon krijgt ze al bijna tranen in haar ogen. Misschien is het de frisse berglucht, misschien de ruige toppen, misschien zelfs het afzien of de rust die Joanne krijgt in haar hoofd. Ze gaat zo vaak mogelijk op pad: wandelen, fietsen, klimmen, zwemmen of kanoën. Lekker buiten spelen.
