Heb jij wel eens eerste hulp moeten verlenen bij een ongeval in de bergen? Hopelijk van niet! Toch schuilt een ongeluk in een klein hoekje, want er zijn immers de nodige risico’s. Het weer kan omslaan, de route is lastiger dan verwacht of de vermoeidheid slaat toe wat kan leiden tot blessures. Daarom moet je altijd voorbereid zijn op noodgevallen, zelfs tijdens een korte wandeling. In dit artikel de zeven belangrijkste EHBO-tips die je helpen bij een ongeval in de bergen.
Het ongeluk heeft plaatsgevonden en nu is het belangrijk om het hoofd koel te houden. Alvorens te handelen, moet duidelijk zijn of al het gevaar is geweken of dat dit er nog steeds is. Denk niet alleen aan het slachtoffer, maar aan alle leden van de groep. Het redden van jezelf heeft altijd voorrang, nog meer mensen in gevaar brengen kan een fatale fout zijn. Schat vervolgens de situatie in. Wie is er gewond? Wie is er ongedeerd? Wie kan er hulpverlenen en wie niet? Belangrijk is dat één iemand de leiding neemt en taken coördineert.
In de meeste gevallen kun je het slachtoffer het beste laten waar hij is. Een uitzondering op deze regel is als er op de locatie van het ongeval een ander gevaar bestaat. Wees je er altijd van bewust dat verwondingen erger kunnen worden als je het slachtoffer op de verkeerde manier verplaatst. Dreigt er geen gevaar, controleer dan snel hoe het gaat door te communiceren. Is er direct zorg nodig? De onderstaande punten kunnen ook tegelijkertijd worden afgehandeld als meerdere personen ongedeerd zijn. De een spreekt met het slachtoffer, de ander pakt de mobiele telefoon om hulp in te schakelen.
Doe een noodoproep voordat je de eerste EHBO-handelingen verricht. Het alarmnummer 112 is overal in Europa geldig en werkt op alle mobiele netwerken. Tegenwoordig heb je in de Alpen vrijwel overal voldoende bereik voor een noodoproep. Wanneer je belt, moet je de situatie rustig en feitelijk beschrijven. Gebruik hiervoor de vijf W’s; Wat is er gebeurd? Waar? Wanneer? Wat is de situatie? Wie belt er? De alarmcentrale schakelt vervolgens direct de bergreddingsdienst in.
Als het niet mogelijk is om een noodoproep te plaatsen, zijn er andere manieren om de aandacht te trekken voor een noodsituatie in de bergen. Een fluitsignaal dat zes keer per minuut (elke tien seconden) klinkt, is het hoorbare noodsignaal. Pauzeer dan een minuut en herhaal dit. Een antwoord op een noodsignaal is om drie keer per minuut (elke twintig seconden) te fluiten. Bij optische signalen, bijvoorbeeld met een spiegel, gelden dezelfde ritmes. Krijg je geen reactie, dan moet iemand hulp gaan halen. Op afgelegen routes kun je er niet op vertrouwen dat je zomaar gevonden wordt.
Nadat de reddingsdiensten zijn ingeschakeld, dient er eerste hulp te worden verleend. Houd in gedachten dat het beter is om te improviseren, dan om helemaal niets te doen. Het is belangrijk om de gewonde correct te positioneren en droog en warm te houden. De verdere hulp is afhankelijk van de verwondingen. Stabiele zijligging of shockhouding, het bloeden stoppen en de zwellingen/breuken koelen kunnen hier onderdeel van zijn. Laat het slachtoffer, indien mogelijk, nooit alleen. De aanwezigheid van een bekend iemand is vaak genoeg om de gewonde niet in paniek te laten raken.
Als de bergredding naar je onderweg is, kan het zinvol zijn om de locatie te markeren om het zoeken (voor de helikopterpiloot) makkelijker te maken. Hiervoor kun je bijvoorbeeld rugzakken of kledingstukken gebruiken. Ook hier geldt weer, doe geen gevaarlijke dingen. Is de bergreddingsdienst gearriveerd, volg dan hun instructies. Deze professionals weten precies hoe te handelen in iedere noodsituatie.
Er kan altijd een ongeluk gebeuren, maar het gaat erom hoe je hierop reageert. Belangrijk is dat je je tocht goed hebt voorbereid en gepland. Ga nooit alleen op pad in de bergen en zorg altijd dat je een EHBO-set in je rugtas hebt zitten. Neem altijd warme kleding mee en zorg voor voldoende water. Ook een opgeladen mobiele telefoon behoort tot de standaarduitrusting van iemand die de bergen in gaat. Check voor vertrek de weersvoorspelling en vraag om advies bij locals. De fijnste weerapps en weersites voor als je gaat wandelen >
Om ervoor te zorgen dat een ongeval in de bergen niet ook een financiële nachtmerrie wordt, is het goed om te weten of de kosten van een reddingsactie met helikopter gedekt worden door je verzekering. Als alternatief kun je er ook voor kiezen om lid te worden van een Alpenvereniging of de NKBV, dit is vaak inclusief een goede verzekering.
Krijg je in de bergen onverhoopt te maken met een ongeluk, dan ben je verplicht om eerste hulp te verlenen. Zelfs als anderen al voor de gewonden zorgen, moet je je hulp aanbiedingen. Iedereen die de zeven bovenstaande EHBO-tips paraat heeft, is goed voorbereid op een mogelijk ongeval in de bergen.
Thijs verkent de bergen in de zomer het liefst op de racefiets. De schoonheid van het landschap en de strijd aangaan met de berg zijn aspecten waarvoor hij graag afreist naar de Alpen. Naast het beklimmen van bekende Alpenreuzen als Alpe d’Huez, Col du Galibier en Mont Ventoux fietst hij ook graag in de heuvels van Zuid-Limburg.
